حدود 15 روز تا فرا رسیدن ماه محرم و ایام شهادت حسینبن علی(ع) و یاران آن حضرت در صحرای سوزان کربلا باقی مانده است و این روزها، ذاکران اهل بیت (ع) خود را برای اجرای برنامههای مداحی، ذکر مصیبت و نوحهخوانی آماده میکنند.
مداحان قدیمی، برای آن که بتوانند دو ماه محرم و صفر را به راحتی پشت سر بگذارند، برنامههای بسیار منظم و دقیقی داشتند که در این برنامه، سفر، استراحت، مطالعه و تقویت بنیه شعری و آمادگی حنجره با استفاده از دمنوشها و داروهای گیاهی از جمله آنها بود.
دوره این آمادهسازی البته برای هر یک از مداحان متفاوت است. طبیعی است که چهرههای فعال و نامدار این عرصه از مدتها قبل خودشان را برای اداره مجالس بزرگ و سنگین محرم آماده کردهاند، اما خیلی از ذاکران، همچنان در پی کشف روشهایی هستند که بتوانند در زمان کوتاهتر این آمادگی را به دست آورند.
در ادامه توصیههایی برای آمادگی مداحان به منظور ارائه برنامههایی خوب و آبرومند به نقل از وبگاه عقیق فهرست میشود.
1. محفوظات خود را بالا ببرید: مداحی، قبل از هر چیزی به شعر وابسته است. ذاکر یا ستایشگر، حق ندارد منبرش را با سخنرانی و وعظ و خطابه پیش ببرد. این کار را روحانیان و واعظان به خوبی انجام میدهند. بنابراین، پیش از هر چیز، او به دنبال کلمات منظومی میگردد که در قالب قصیده توحیدیه، پندیات، قصاید مدح اهل بیت(ع)، مرثیه، نوحه و ... بگنجد. او باید ترکیب صحیح و درستی از این قالبها در ذهنش داشته باشد و به اصطلاح پیشکسوتان مداحی، «محفوظات شعری» خوبی برای خود فراهم کند.
در گذشته، اگر حتی کسی صدای خوبی نداشت، به واسطه شعرهای متنوعی که حفظ میکرد، منبرش را به خوبی پیش میبرد و مورد تشویق قرار میگرفت. حفظ کردن شعر، ولو از نوع ضعیف و بیبنیهاش، مهمترین کار یک ذاکر به حساب میآید. یکی از پیشکسوتان مداحی در جایی میگفت که جوانترها باید با مراجعه به منابع عظیم و بزرگ شعر مذهبی، اندوخته خود را بالا ببرند و جنس دکانشان را جور کنند. به بیان دیگر، یک مداح باید از همه ائمه اطهار (س) شعر حفظ باشد و اگر کسی از او خواست درباره فلان نواده امام یا فرزند امام هم روضهای بخواند، نگوید شعرش را ندارم.
در گذشته، مداحان جوان، باید همیشه آماده و گوش به زنگ بودند تا در یک انتخاب تصادفی، از جا بلند شوند و در مقابل چند بزرگتر، منبر بروند. مثلاً اگر روضه مداح قبلی به «مجلس یزید» یا «خرابه شام» میرسید، مداح بعدی باید همان را ادامه میداد و شعر مورد نیاز این روضه را از حفظ بود.
منابع شعری مداحان در گذشته، کتابها و جزواتی بودند که تعداد و شمارگانشان، بسیار محدود بود و اغلب آثار با چاپهای بسیار قدیمی و کیفیت نامناسب به دست مداحان میرسید. دیوان فؤاد، دیوان کمپانی، خزائنالاشعار جودی، دیوان صامت بروجردی، دیوان خوشدل تهرانی، دیوان اختر طوسی، دیوان کوچک علی آهی و ... از آثار مرجع مداحان سنتی به شمار میرفت. بعدها البته این منابع، بسیار وسعت یافت و مداح ـ شاعران زیادی به کار تولید شعر پرداختند که شاید شاخصترین آنها، استاد غلامرضا سازگار و مرحوم حاج محمد علامه باشند.
امروز اما این دغدغه برای مداحان وجود ندارد. شبکههای اجتماعی فراوانی روی تلفن همراه و سایتها و وبلاگهای زیادی در اینترنت هستند که به انتشار شعرهای مناسب مشغولاند. منتها اگر مداح بخواهد شعری بخواند که به اصطلاح «تک» باشد، باید باز هم به شاعرانی مَراجعه کند که کارهایشان هنوز چاپ نشده یا در جایی نشر نیافته است.
مرور مقاتل و مطالعه تاریخ کربلا نیز از جمله کارهایی است که یک مداح باید آن را در آستانه محرم، جدیتر از قبل دنبال کند تا به بیان اشتباه تاریخ و تحریف مقتل متهم نشود.
ادامه مطلب...
برچسب ها :
محرم , مداحان , ماه محرم ,